Alimenty na wnuki i od dorosłych dzieci

W kolejnym artykule z cyklu Masz do tego PRAWO sędzia Genowefa Pietraszewska wyjaśnia wątpliwości dotyczące alimentów od dziadków i dla dziadków od dorosłych dzieci.

Więcej aktualnych informacji znajdziesz na stronie głównej GazetaSenior.pl

Czy jeśli rodzic nie wypełnia obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka, obowiązek ten przechodzi automatycznie na dziadków? Czy w każdej sytuacji dziadkowie muszą płacić alimenty na wnuki? Czy i kiedy rodzicom dorosłych dzieci należą się alimenty od nich? Na te pytania odpowiedzi udziela Genowefa Pietraszewska, sędzia rodzinny w stanie spoczynku, prowadząca zajęcia poświęcone edukacji prawnej w Centrum Inicjatyw Senioralnych w Poznaniu w ramach Poznańskiej Akademii Bezpieczeństwa.

Alimenty na wnuki

Kodeks rodzinny i opiekuńczy w art. 129 ustala kolejność obowiązku alimentacyjnego. Ale choć rodziców obciąża obowiązek alimentacyjny wobec małoletnich dzieci, zdarzają się sytuacje, gdy rodzic nie wywiązuje się z niego. Niezależnie od instytucji, jaką jest Fundusz Alimentacyjny, istnieje wtedy możliwość zwrócenia się w trybie art. 132 kro (kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) o alimenty do osób zobowiązanych w dalszej kolejności, czyli dziadków małoletniego dziecka.
Należy jednak zwrócić uwagę, że w takim przypadku również kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje określone kryteria. Przede wszystkim należy wykazać, że osoba zobowiązana w pierwszej kolejności, a więc rodzic – nie wywiązuje się ze swojego obowiązku. Zazwyczaj dowodem będzie informacja od komornika dotycząca trudności z wyegzekwowaniem ustalonej kwoty.
Pozew należy skierować przeciwko dziadkom lub osobie jednego z nich. Warto jednak wziąć pod uwagę fakt, że sąd będzie też interesował się pozostałymi osobami zobowiązanymi w dalszej kolejności i ewentualnie wskazać w pozwie, czy i w jaki sposób osoby te udzielają pomocy uprawnionemu.

Wysokość alimentów od dziadków

Żądanie odpowiedniej kwoty alimentów od dziadków w zastępstwie rodzica stanowi oddzielne zobowiązanie. Oznacza to, że wysokość alimentów nie musi być taka sama jak dla zobowiązanego rodzica, lecz zależy ona od możliwości płatniczych każdego z dziadków. Np. jeśli ojciec miał zasądzone na dziecko alimenty w kwocie po 700 zł miesięcznie (wg jego możliwości zarobkowych) nie oznacza to, że automatycznie alimenty w tej kwocie „przechodzą” na zobowiązanych w dalszej kolejności, czyli na dziadków. Sąd bowiem ustala alimenty od dziadków według ich możliwości finansowych.
Obowiązek dziadków jest tym samym znacznie „osłabiony” w porównaniu do obowiązku zobowiązanych w pierwszej kolejności rodziców. Rodzic jest, w myśl przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zobowiązany do podzielenia się z dzieckiem każdą najmniejszą kwotą dochodu, a wysokość alimentów po stronie dziecka wyznaczają jego usprawiedliwione potrzeby. Natomiast w przypadku alimentów od dziadków należy wykazać, że w związku z niemożnością uzyskania alimentów od rodzica dziecko znalazło się w niedostatku. Pojęcie niedostatku to taki stan, gdy osoba nie jest w stanie sama ze swych środków (środków rodzica wychowującego dziecko) zaspokoić usprawiedliwionych potrzeb.

Autopromocja

Dochody a potrzeby

Oznacza to także, że jeśli np. ojciec nie płaci zasądzonych alimentów, a matka dziecka osiąga wysokie zarobki pozwalające mimo to zaspokoić niezbędne potrzeby dziecka, nie będzie można uznać, że znajduje się ono w niedostatku i w takiej sytuacji sąd alimentów od dziadków nie zasądzi. Ustalając obowiązek alimentacyjny wobec wnuków sąd, analizując dochody dziadków, bada, na ile są wystarczające w stosunku do ich potrzeb. Kwota, która pozostaje po zaspokojeniu usprawiedliwionych potrzeb życiowych dziadków (tj. utrzymania, opłat mieszkaniowych, leczenia), może być przeznaczona na alimenty.
W praktyce zdarzają się sytuacje, że powództwo przeciwko dziadkowi czy babci (lub obojgu) zostaje przez sąd oddalone mimo spełnienia przesłanek po stronie wnuka. Powodem jest wtedy brak możliwości płatniczych i majątkowych ze strony dziadków. To sytuacje, gdy dochody dziadków czy majątek wystarczają zaledwie na zaspokojenie ich własnych potrzeb.
Z powyższego przedstawienia wynika zatem, że obowiązek alimentacyjny wobec wnuków nie powstaje automatycznie, jeśli rodzic nie wywiązuje się ze swojego obowiązku alimentacyjnego, lecz dopiero po spełnieniu określonych w przepisach kro warunków.

Alimenty od dorosłych dzieci

Istnieje także możliwość ubiegania się rodziców o alimenty od dorosłych dzieci. Jest ona uzależniona od ich sytuacji materialnej i osobistej. Zgodnie z art. 133 kro poza obowiązkiem rodziców wobec małoletnich dzieci pozostałe osoby potencjalnie uprawnione mogą się ubiegać o alimenty, o ile znajdują się w niedostatku. Rodzic powinien wobec tego wykazać swój niedostatek, czyli niemożność zaspokojenia swych potrzeb własnymi siłami, własnymi dochodami i majątkiem. Alimenty takie nie będą jednak zasądzone, gdyby ich kwota stanowiła nadmierny uszczerbek dla dorosłego dziecka lub ze względu na sprzeczność żądania alimentów z tzw. zasadami współżycia społecznego. Oznacza to, że jeśli dorosłe dziecko wykaże, że rodzic ubiegający się o alimenty od niego sam w przeszłości nie łożył na dziecko bez usprawiedliwionej przyczyny, nie dbał o jego wychowanie czy był np. pozbawiony władzy rodzicielskiej, obowiązek alimentacyjny dziecka nie powstanie i sąd alimentów nie zasądzi. Nawet gdyby dorosłe dziecko było w dobrej sytuacji materialnej.

Przeczytaj również:

Alimenty na rzecz byłego małżonka

Alimenty na wnuki i od dorosłych dzieci

PRAWO: Kontakty dziadków z wnukami