AMD – choroba starych oczu

AMD, czyli Age-related Macular Degeneration to zwyrodnienie plamki żółtej. Główną przyczyną AMD jest starzenie się organizmu. Choroba dotyczy siatkówki centralnej – plamki żółtej – miejsca najlepszego widzenia. Choroba dotyczy obu oczu, choć nie zawsze przebiega symetrycznie. Zmiany postępują wolno i bezboleśnie. Ostatnie lata przyniosły jednak przełomowe zmiany dla pacjentów cierpiących na AMD.

Dwie postacie choroby

Wyróżniamy dwie postacie AMD: suchą i wysiękową. Postać sucha występuje relatywnie częściej, polega na powolnym zaniku komórek światłoczułych i tworzeniu się złogów pod siatkówką, tzw. druzów. W przypadku postaci wysiękowej pod siatkówką tworzą się nieprawidłowe naczynia, które powodują przesięki płynu, krwotoki a ostatecznie bliznę, która bezpowrotnie niszczy siatkówkę w plamce żółtej. Postać mokra, choć występuje rzadziej, jest groźniejsza i może doprowadzić do większych ubytków widzenia w porównaniu z postacią suchą. Czasem jest kolejnym etapem postaci suchej.

Objawy

Symptomami choroby są problemy z czytaniem oraz widzeniem do dali. Typowym objawem jest krzywienie się liter, falowanie linii. Czasem pacjenci widzą czarne plamy, ubytki w polu widzenia, mają kłopoty z dostrzeganiem szczegółów, rozpoznawaniem twarzy na ulicy. Okulary nie pomagają, ponieważ trudności z widzeniem wynikają ze zmian strukturalnych w centralnej siatkówce.

Rewolucja w leczeniu AMD

Przy pomocy przeciwciał anty-VEGF można zahamować rozwój wysiękowego AMD. Lek ten blokuje działanie produkowanego przez siatkówkę czynnika wzrostu naczyń krwionośnych, który jest przyczyną utraty wzroku w przypadku AMD. Lek podaje się w zastrzykach do ciała szklistego. Zabieg przeprowadza się w warunkach sterylnych na sali operacyjnej, ale już po godzinie pacjent może wrócić do domu. Po pierwszej iniekcji, dzięki nowoczesnej diagnostyce, można określić, czy osiągnięto oczekiwaną poprawę i podjąć decyzję o kontynuacji leczenia. Co najważniejsze, nowatorskie leczenie przy pomocy inhibitora VEGF dostępne jest dla każdego pacjenta we Wrocławiu w Ośrodku Okulistyki Klinicznej Spektrum.

Diagnostyka
Podstawowe badania to badanie ostrości wzroku, dna oka, a także test Amslera. Test ten pacjenci mogą przeprowadzić sami w domu, patrząc na zwykłą kartkę w kratkę. Ważne jest, aby test wykonać dla każdego oka osobno, z odległości ok. 30 cm, w okularach do czytania. Jeżeli linie będą falować, krzywić się, kratka nie będzie regularna, należy skonsultować się z okulistą. Okulista może zlecić badanie OCT, czyli optyczną koherentną tomografię siatkówki, która sprawdzi czy tworzą się druzy, zmiany zanikowe czy nieprawidłowe naczynia. Uzupełnieniem tej diagnostyki jest angiografia fluoresceinowa polegająca na wykonaniu zdjęć dna oka po dożylnym podaniu kontrastu.

Ryzyko zachorowania i profilaktyka

Warto podkreślić, jak ważne jest systematyczne monitorowanie wzroku, świadomość problemu AMD i samoobserwacja pacjenta. Nowoczesne i skuteczne leczenie można stosować tylko w przypadku wczesnego wykrycia AMD. Jeżeli choroba została zaniedbana, wówczas nawet leczenie poprzez iniekcję może nie przynieść oczekiwanych rezultatów. Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania to:

• wiek – choruje około 10 proc. populacji między 65. a 74. rokiem życia, a między 75. a 85. rokiem życia już 30 proc.,

• palenie tytoniu,

• jasna tęczówka oka,

• stwierdzone przypadki AMD w rodzinie,

• nadciśnienie tętnicze,

• miażdżyca,

• otyłość,

• wysoki poziom cholesterolu.

Chcąc zmniejszyć ryzyko zachorowania na AMD trzeba unikać papierosów, dbać o zdrową dietę i profilaktycznie raz na pół roku chodzić do okulisty. Jeśli choroba zostanie już zdiagnozowana ważne jest, aby kontrolować i hamować jej postęp. W przypadku postaci suchej jedynym leczeniem jest suplementacja diety. Powinna uwzględniać tłuste ryby morskie, bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3. Istotne są również warzywa bogate w luteinę, np. szpinak, brokuły, pomidory, cukinia, kapusta, brukselka, szczypiorek, marchewka. Jeżeli nie możemy dostarczyć niezbędnych składników w pożywieniu, dobrze jest przyjmować suplementy diety. Powinny one zawierać luteinę, zeaksantynę, witaminę C i E, cynk, selen oraz nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3. Ważna jest ochrona oczu przed słońcem, zaleca się więc używanie okularów przeciwsłonecznych czy kapeluszy i to w każdym wieku, ponieważ na zdrowe oczy pracujemy całe życie.