Cicha noc, święta noc

Dwieście lat temu w Alpach w małym wiejskim kościółku na zakończenie pasterki po raz została zaśpiewana pieśń, która miała stać się pocieszeniem dla biednej ludności żyjącej w górach. Teraz jest tak popularna, że może być zaśpiewana w 300 językach świata. Dlaczego została światowym przebojem?

fot.J.Dudzik

Był rok 1818. W wigilię Bożego Narodzenia ksiądz Joseph Mohr wraz z organistą Franzem Xaverem Gruberem zaśpiewali z gitarowym akompaniamentem pieśń Cicha noc. Rok później śpiewano ja już w Zillertal. To pieśniarze wędrujący po jarmarkach rozpowszechnili ten utwór najpierw w Europie, a później na całym świecie. Wszędzie tam, gdzie emigrowała ludność niemieckojęzyczna. A że melodia wpada w ucho i jest dosyć łatwa w śpiewaniu, to nie ma się co dziwić, że zyskiwała na popularności.

Rękopisy
Do naszych czasów przetrwały jeden rękopis Josepha Mohra i cztery rękopisy Franza Xavera Grubera. Są przechowywane w muzeum w Salzburgu i w Muzeum Cichej Nocy w Hallein. Trzeba uznać, że górale z Alp potrafili wykorzystać popularność kolędy i zrobili z tego atrakcję turystyczną. Górale z Alp są muzykalni i lubią śpiewać. Tam, gdzie stykają się kulturaklnr nurty włoskie, niemieckie, austriackie powstała muzyka na długie zimowe wieczory. Kochają Mozarta i dlatego sprzedają czekoladowe kule z jego wizerunkiem, kochają muzykę i dlatego kultywują swoje ludowe skoczne melodie.

Mity i legendy

fot.J.Dudzik

Przewodnicy muszą coś opowiadać turystom, więc wyszukują historie prawdziwe, a jak takich brakuje, wymyślają własne. Tak narodziła się legenda o myszy, która pogryzła z głodu miech organów i dlatego kolędę śpiewa się z towarzyszeniem gitary. Dla podniesienia prestiżu utwory wymyślano, że muzykę napisał któryś ze słynnych kompozytorów lub że jest to melodia ludowa. Niektórzy przestrzegają zwyczaju, by kolędę śpiewać tylko w czasie pasterki, bo jak głosi mit, jeśli naruszy się zwyczaj, to może zdarzyć się nieszczęście. Oryginał niemiecki ma zwrotek sześć.

Polski tekst
Pierwszym polski przekład kolędy Cicha noc napisał około roku 1930 Piotr Maszyński. Wersji polskich jest więcej, poniżej znajdziecie dwie.

Cicha noc, święta noc,
Pokój niesie ludziom wszem,
A u żłóbka Matka Święta
Czuwa sama uśmiechnięta
Nad dzieciątka snem,
Nad dzieciątka snem.

Cicha noc, święta noc,
Pastuszkowie od swych trzód
Biegną wielce zadziwieni
Za anielskim głosem pieni
Gdzie się spełnił cud,
Gdzie się spełnił cud.

fot.J.Dudzik

Cicha noc, święta noc,
Narodzony Boży Syn
Pan Wielkiego majestatu
Niesie dziś całemu światu
Odkupienie win,
Odkupienie win.
Cicha noc, święta noc,
Jakiż w tobie dzisiaj czas
W Betlejem dziecina święta
Wznosi w górę swe rączęta,
Błogosławi nam,
Błogosławi nam.

Oryginał niemiecki ma zwrotek sześć. My śpiewamy zwykle 3 lub 4. Tekst poniżej jest bliski niemieckojęzycznemu.

1. Cicha noc! Święta noc!
   Wszyscy śpią. Czuwają
   Wiernie Maryja i Józef Święty
   Nad Dzieciątkiem uśmiechniętym,
   Które spokojnie śpi,
   Które spokojnie śpi.

   2. Cicha noc! Święta noc!
   Boski Syn sieje Moc
   Swej Miłości dla stworzenia,
   Bije godzina wybawienia,
   Chryste, z Narodzin Twych!
   Chryste, z Narodzin Twych!

   3. Cicha noc! Święta noc!
   Niesie nam zbawienia moc!
   Z Nieba złotej wysokości
   Łaska Boga dla ludzkości:
   Jezus, Wcielony Syn!
   Jezus, Wcielony Syn!

   

   fot.J.Dudzik

   4. Cicha noc! Święta noc!
   Dzisiaj się wylała moc
   Miłości Ojcowskiej dla świata
   Ludziom Syna Bóg dał za brata
   Jezus Bratem Mym!
   Jezus Bratem Mym!

   5. Cicha noc! Święta noc!
   Spełnił się Boży plan.
   Długo przez nas oczekiwane
   Przez proroków ogłaszane
   Zbawienie całemu światu,
   Zbawienie całemu światu.

   6. Cicha noc! Święta noc!
   Pastuszkom głosi się,
   Poprzez anielskie Alleluja!
   Brzmiące donośnie już z daleka:
   Zbawiciel rodzi się!
   Zbawiciel rodzi się!

Przesłanie
Kolęda jest śpiewana na całym świecie. Na YouTube znajdziecie przepiękne wykonania z Chin, Białorusi, ale także arabskie czy instrumentalne z Japonii. Jak wpisać znaki arabskie do wyszukiwarki? Wystarczy wejść na Wiki i odszukać stronę o kolędzie. Tam już ktoś przygotował tytuły w wielu językach świata. Fenomen Internetu polega na możliwości poznania świata bez wychodzenia z domu.
A przesłanie pieśni jest oczywiste, o spokojny czas bez wojny, o miłości do bliźniego, o macierzyństwie i błogosławieństwie. Kiedy spadnie śnieg, kiedy zaczyna się czas świąteczny, życie w chrześcijańskiej części świata spowalnia i jest czas na rozmyślania nad niegodziwościami dnia codziennego i czas wybaczania.
Nawet na wojennych frontach w czasie świat było zawieszenie broni a z okopów słychać było kolędę. To dlaczego nie rozciągnąć tego cudownego czasu na resztę roku?

W 2011 roku kolęda Cicha noc została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

tekst, zdjęcia: Jerzy Dudzik