Co robić, gdy bliski jest uzależniony?

W kolejnym artykule z cyklu Masz do tego PRAWO sędzia Genowefa Pietraszewska podpowiada co robić, gdy bliski jest uzależniony.

Więcej aktualnych informacji znajdziesz na stronie głównej GazetaSenior.pl

Jak twierdzą psycholodzy, każdy rodzaj uzależnienia powoduje nieprawidłowe funkcjonowanie osoby uzależnionej. O ile jednak np. uzależnienie od zakupów może niekorzystnie wpływać na sytuację finansową takiej osoby, to już uzależnienie od alkoholu czy środków odurzających stanowi problem społeczny. Co robić, gdy bliski jest uzależniony? Na to pytanie odpowiada Genowefa Pietraszewska, sędzia rodzinny w stanie spoczynku, prowadząca zajęcia poświęcone edukacji prawnej w Centrum Inicjatyw Senioralnych w Poznaniu w ramach Poznańskiej Akademii Bezpieczeństwa.

Gdzie szukać pomocy?

Ustawodawca powołał odpowiednie przepisy i instytucje, które w interesie społecznym regulują kwestie związane z uzależnieniami. Obowiązuje ustawa z dnia 26.10.1982 r. o Wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Oprócz tego, że określa dozwolony przez państwo sposób produkcji alkoholi i ich sprzedaż, reguluje również postępowanie wobec osób uzależnionych od alkoholu, tryb postępowania przed sądem i leczenie. W szczególności funkcjonują Miejskie i Gminne Komisje Przeciwdziałania Alkoholizmowi, do zadań których należy rozpoznawanie problemów alkoholowych i kierowanie osób uzależnionych od alkoholu, które naruszają normy społeczne czy działają na szkodę rodziny, na leczenie odwykowe. Każdy może zgłosić do takiej komisji osobę z problemem alkoholowym: bliscy, sąsiedzi, również policja np. na skutek interwencji. Można to uczynić osobiście w siedzibie komisji lub pisemnie. Komisja rozpoczyna działanie od przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego m.in. przy pomocy policji i rozmowy z osobą, co do której zgłoszono występowanie problemu alkoholowego. Jeśli ustalenia komisji potwierdzają uzależnienie – takiej osobie składana jest propozycja dobrowolnego leczenia odwykowego w jednej z poradni odwykowych lub w placówce typu zamkniętego. Jeśli występują przesłanki do przymusowego leczenia odwykowego, a uzależniony nie wyraża zgody, kierowany jest na badanie przez psychologa i psychiatrę biegłych w zakresie uzależnień, a wniosek o leczenie w stosownym trybie kierowany jest do odpowiedniego sądu rejonowego (według miejsca zamieszkania uzależnionego). Wniosek taki może złożyć również prokurator.

Obowiązek przymusowego leczenia

Rozpoznawanie spraw dotyczących uzależnienia od alkoholu należy do właściwości wydziałów rodzinnych sądów rejonowych. Istotne znaczenie ma opinia biegłych, wywiady środowiskowe o funkcjonowaniu uzależnionego w rodzinie i środowisku. Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego sąd wydaje orzeczenie w formie postanowienia. Przysługuje od niego środek odwoławczy. Sąd orzeka o obowiązku przymusowego leczenia niestacjonarnego (ambulatoryjnego w poradni odwykowej) lub stacjonarnego w odpowiedniej placówce odwykowej czy oddziale odwykowym szpitala psychiatrycznego. Po uprawomocnieniu postanowienia zasadą jest wzywanie uzależnionego do dobrowolnego podjęcia leczenia w placówce określonej w postanowieniu. Istnieje możliwość wyegzekwowania orzeczenia przez doprowadzenie takiej osoby do placówki przez policję. Obowiązek leczenia trwa przez okres dwóch lat. W tym czasie sąd w postępowaniu wykonawczym kontroluje przebieg leczenia. Przepisy przewidują również możliwość ustanowienia na czas leczenia nadzoru kuratora sądowego, którego rola jest motywująco-kontrolna i szczególnie pomocna w przypadku leczenia niestacjonarnego – w poradni odwykowej. Oprócz form leczenia przymusowego istnieją również możliwości leczenia dobrowolnego poprzez np. grupy „AA”.
W związku z tym, że uzależnienie od alkoholu zwykle wywiera negatywne skutki dla całej rodziny i może wiązać się ze stosowaniem przemocy warto, aby cała rodzina była świadoma wynikających stąd problemów i np. małżonek osoby uzależnionej skorzystał z terapii dla bliskich, również prowadzonych przez poradnie odwykowe. Ustawa przewiduje także formy udzielania pomocy rodzinom dotkniętym problemem alkoholowym.

Patronat medialny

W przypadku dzieci i młodzieży

Uzależnienia od alkoholu czy środków odurzających dotyczą coraz młodszych osób. Postępowanie lecznicze wobec osób uzależnionych od narkotyków określa m.in. ustawa z dnia 29.07.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Jeśli taka sytuacja dotyczy bliskich – problemy z uzależnieniami osób niepełnoletnich należy zgłaszać do wydziałów rodzinnych sądów rejonowych (pełniących w tym zakresie role sądów dla nieletnich), policji lub prokuratury. W przypadku stwierdzenia uzależnienia u małoletniego sąd podejmuje kroki właściwe wg Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (może skierować nieletniego na leczenie przymusowe w odpowiedniej placówce). W niektórych poradniach leczenia odwykowego prowadzone są również terapie w zakresie innych uzależnień np. hazardu, internetu itp. Niezależnie od możliwości przymusowych stosowanych przez sąd z terapii odwykowych można korzystać również dobrowolnie.
Gdy małoletnie dziecko sprawia problemy wychowawcze, wykazuje nieposłuszeństwo, wagaruje, przebywa w towarzystwie osób zdemoralizowanych i rodzice tracą wpływ na jego postępowanie, można zwrócić się do psychologa czy np. terenowego ośrodka Komitetu Ochrony Praw Dziecka w celu zdiagnozowania problemu lub gdy postawa dziecka nosi cechy demoralizacji zwrócić się do sądu rodzinnego wg miejsca zamieszkania. Sąd po zdiagnozowaniu, przy pomocy biegłych psychologów, sytuacji i przyczyn takiej postawy może podjąć działania w trybie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich – skierowanie do odpowiedniej placówki, ośrodka kuratorskiego czy ustanowienie nadzoru kuratora wspierającego rodziców w działaniach wychowawczych.

Artykuł Co robić, gdy bliski jest uzależniony zamyka cykl „Masz do tego PRAWO”. Pani Sędzi serdecznie dziękujemy w imieniu czytelników za edukację i wsparcie rzetelną informacją seniorów.

Przeczytaj również:
✔ Alimenty na rzecz byłego małżonka
✔ Alimenty na wnuki i od dorosłych dzieci
✔ PRAWO: Kontakty dziadków z wnukami
✔ Ubezwłasnowolnienie i jego konsekwencje