Srebrne ołtarze z wrocławskiej katedry

Przez 353 lata srebrny ołtarz był ozdobą wrocławskiej katedry. Został zdemontowany w czasie drugiej wojny światowej i ukryty ocalał. Teraz po zabiegach konserwatorskich wróci w pełnej krasie do archikatedry.

Andreas Jerin

św. Wincenty, srebro złocone, fot.©J.Dudzik

Srebrny ołtarz do wrocławskiej katedry za ogromną kwotę 10 tysięcy talarów ufundował w 1591 roku starosta generalny Śląska, biskup wrocławski, książę nyski, Andreas Jerin. Dla katolickiego biskupa pracę wykonali protestanccy rzemieślnicy złotnik Paul Nitsch oraz malarz Bartholomaeus Fichtenberger. Trzydzieści lat później zaczną się wojny pomiędzy protestantami i katolikami. Wtedy ołtarz zostanie zdewastowany i pozbawiony srebrnych blach tworzących tło. Nigdy ich już nie odzyska.

Pożary katedry
W 1540 roku spłonął dach, dzwony i hełm wieży północnej. Odbudowa trwała do 1580. W 1633 spłonęła wieża południowa, południowa część katedry i dach zakrystii. Odbudowano. W 1759 pożar zniszczył hełmy wież wraz z dzwonami, dach nad nawami, zakrystię, mały chór i organy. Odbudowa trwała aż do dwudziestego wieku. W czasie oblężenia Wrocławia podczas drugiej wojny katedra została zniszczona w 70 procentach. Wtedy to spłonęła szafa ołtarzowa. Srebrne figury i malowane skrzydła zostały wcześniej zdemontowane i szczęśliwie ocalały. Po odbudowie murów katedry srebrny ołtarz pozostał w skarbcu, a do prezbiterium wstawiono późnogotycki pentaptyk z Lubina, który do dzisiaj jest głównym ołtarzem katedry.

Dwa srebrne ołtarze

tabernakulum, srebro, fot.©J.Dudzik

Na wystawie czasowej w Muzeum Narodowym we Wrocławiu zobaczycie dwa ołtarze. Ten biskupa Jerina w nowej zrekonstruowanej przez muzealnych konserwatorów szafie z dołożonymi już skrzydłami i drugi trochę młodszy wykonany w Augsburgu. Ogromna repusowana srebrna blacha i przebogate w treści tabernakulum zwieńczone glorią. Do tego piękne figury, rewelacyjnej roboty, z XVII wieku i świeczniki. By zrozumieć wartość artystyczną i religijną tych wspaniałych przedmiotów warto przeczytać publikację towarzyszącą wystawie, „Dwa ołtarze. Srebrne arcydzieła z wrocławskiej katedry”.

Zanim ołtarze trafią do katedry i staną w prezbiterium minie jeszcze sporo czasu. Prezbiterium wymaga remontu. Po remoncie zaczną się prace związane z montażem, zapewnieniem bezpieczeństwa, iluminacją, trzeba zamontować mechanizmy otwierania i zamykania ołtarza. Prace są realizowane dzięki wsparciu Fundacji KGHM. Zrekonstruowany ołtarz można oglądać w Muzeum Narodowym we Wrocławiu do 25 sierpnia. Z bliska łatwiej docenić kunszt złotników.

Wydarzenia wokół wystawy

św. Jadwiga, srebro złocone, fot.©J.Dudzik

11 maja– godz. 10:30 Ornamenty w stylu retro, zabawa plastyczna dla dzieci w wieku 6–12 lat, prowadzenie: Grzegorz Wojturski (wstęp z biletem za 3 zł, zapisy)
– godz. 12:00 Andreas Jerin – biskup, humanista, mecenas,
wykład Jadwigi Jasińskiej-Sadury (wstęp wolny)
– godz. 13:00 Oprowadzanie kuratorskie po wystawie „Dwa ołtarze”,
prowadzenie: Jacek Witecki (wstęp z biletem na wystawy czasowe, zapisy)

26 maja, godz. 15:00 Oprowadzanie kuratorskie po wystawie „Dwa ołtarze”,
prowadzenie: Jacek Witecki (wstęp z biletem na wystawy czasowe, zapisy)
8 czerwca – Dzień otwarty wokół wystawy „Dwa ołtarze”
– godz. 10:30 Święci z ołtarza wzięci. Na tropie patrona, zabawa plastyczna dla dzieci w wieku 6–12 lat, prowadzenie: Sławomir Ortyl (wstęp z biletem za 3 zł, zapisy)
– godz. 13:30 Splendor szlachetnego kruszcu. Srebrny wystrój prezbiterium katedry wrocławskiej, wykład Jacka Witeckiego (wstęp wolny)
– godz. 15:00 Oprowadzanie kuratorskie po wystawie „Dwa ołtarze”,
prowadzenie: Jacek Witecki (wstęp z biletem na wystawy czasowe, zapisy)

11 czerwca, od godz. 10:00 Sympozjum naukowe Biskup Andreas Jerin i jego ołtarz
29 czerwca – godz. 10:30 Lichtarz, lampa, kadzielnica – ozdoby dwóch ołtarzy, zabawa plastyczna dla dzieci w wieku 6–12 lat, prowadzenie: Grzegorz Wojturski (wstęp z biletem za 3 zł, zapisy)
– godz. 13:30 Bartolomaeus Fichtenberger i Paul Nitsch – twórcy ołtarza biskupa Andreasa Jerina, wykład Piotra Oszczanowskiego (wstęp wolny)
– godz. 15:00 Oprowadzanie kuratorskie po wystawie „Dwa ołtarze”, prowadzenie: Jacek Witecki (wstęp z biletem na wystawy czasowe, zapisy)

św. Jadwiga, detal, fot.©J.Dudzik

6 lipca, godz. 11:00 Blaski i cienie pracy złotnika, zabawa plastyczna dla dzieci w wieku 6–12 lat, prowadzenie: Barbara Przerwa (wstęp z biletem za 3 zł, zapisy)

20 lipca, godz. 15:00 Oprowadzanie kuratorskie po wystawie „Dwa ołtarze”,
prowadzenie: Jacek Witecki (wstęp z biletem na wystawy czasowe, zapisy)

24 sierpnia, godz. 15:00 Oprowadzanie kuratorskie po wystawie „Dwa ołtarze”,
prowadzenie: Jacek Witecki (wstęp z biletem na wystawy czasowe, zapisy)

Wzbudzające powszechny zachwyt i będące jedną z atrakcji Wrocławia, srebrne ołtarze zdobiły katedralne prezbiterium od 1591 do 1945 r. Teraz macie jedyną taką możliwość, by przyjrzeć się z bliska na muzealnej wystawie cudnie wykonanym srebrnym figurom. Później po zakończeniu prac w katedrze, już tylko z daleka.
Wystawa będzie czynna do 25 sierpnia 2019 roku.

PS Pamiętacie, że 18 maja we Wrocławiu jest Noc Muzeów?

tekst, zdjęcia: Jerzy Dudzik