DOŻYWOCIE CZY DAROWIZNA? Porównanie dwóch umów dotyczących przekazania majątku
W ostatnim czasie temat umowy dożywocia zyskał na popularności w mediach, budząc liczne pytania i wątpliwości – zwłaszcza wśród osób starszych.
Czy warto zdecydować się na dożywocie, czy może lepszym rozwiązaniem będzie darowizna? Wybór odpowiedniej formy przeniesienia własności nieruchomości to istotna decyzja, która powinna być dobrze przemyślana.
Z prawnego punktu widzenia obie umowy – dożywocia i darowizny – mają zupełnie inne konsekwencje dla obu stron. W niniejszym artykule przedstawiamy garść praktycznych informacji oraz faktów z punktu widzenia notariuszy. Podpowiadamy, kiedy umowa dożywocia może być korzystniejszym rozwiązaniem niż darowizna, a także jakie ryzyka się z nimi wiążą. Wybór odpowiedniego rozwiązania zależy od indywidualnych potrzeb, relacji rodzinnych, sytuacji finansowej oraz życiowej osoby przekazującej nieruchomość.
Więcej aktualnych informacji znajdziesz na stronie głównej gazetasenior.pl
Spis Treści
Umowa dożywocia – gwarancja utrzymania w zamian za przekazanie nieruchomości
Zawierając umowę o dożywocie, właściciel nieruchomości (dożywotnik) przenosi własność nieruchomości na inną osobę w zamian za dożywotnie utrzymanie. Nabywca nieruchomości powinien, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.
Dożywocie można zastrzec nie tylko na rzecz zbywcy nieruchomości, ale także na rzecz osoby bliskiej zbywcy (np. krewnego, powinowatego tj. krewnego małżonka lub osoby, z którą zbywca wspólnie zamieszkuje i gospodaruje).
Zobacz również: „Zaopiekowani.TV; talk-show o opiece i nie tylko
Przedmiotem dożywocia może być każda nieruchomość (zarówno gruntowa, jak i lokalowa), użytkowanie wieczyste, a także udziały w tych prawach. Ale przedmiotem dożywocia nie mogą być prawa spółdzielcze.
Zawarcie umowy dożywocia zawsze wymaga formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności.
Zobacz również: Jak napisać testament? Przykłady i Wzory. Kompleksowy poradnik
Informacja o obciążeniu nieruchomości prawem dożywocia jest wpisywana do księgi wieczystej, zatem ewentualny nabywca takiej nieruchomości również ponosi odpowiedzialność za świadczenia na rzecz dożywotnika.
Dożywotnik, w przypadku zbycia nieruchomości obciążonej dożywociem, może żądać zamiany prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tego prawa.
W sytuacji, gdy dożywotnik wskaże jako nabywcę osobę pozostającą w związku małżeńskim to nieruchomość obciążona dożywociem i tak może wejść do majątku wspólnego małżonków. Dzieje się to w sytuacji, gdy świadczenia na rzecz dożywotnika realizowane są z majątku wspólnego małżonków.
Umową dożywocia powinny się zainteresować osoby, które chcą zapewnić dla siebie i/lub osoby bliskiej utrzymanie i opiekę, przekazując osobie zaufanej nieruchomość w zamian za zapewnienie im tych świadczeń.
Zobacz również: Notariusze dla seniorów: bezpłatne wykłady, które pomagają w podejmowaniu decyzji majątkowych
Umowa darowizny – przekazanie majątku bez zobowiązań
Umową darowizny przekażemy majątek nieodpłatnie, bez zobowiązywania nabywcy do jakichkolwiek świadczeń na rzecz darczyńcy. W umowie darowizny można ustanowić na rzecz darczyńcy tzw. służebność osobistą mieszkania, która zapewni darczyńcy prawo zamieszkiwania w darowanej nieruchomości.
W przeciwieństwie do umowy dożywocia przedmiotem umowy darowizny mogą być nie tylko nieruchomości, a także spółdzielcze własnościowe prawa do lokali, środki pieniężne, czy rzeczy ruchome. Obdarowanym może być małoletni. Wówczas oświadczenie o przyjęciu darowizny składają w jego imieniu rodzice. Nieruchomość otrzymana drogą darowizny stanowi wyłącznie majątek obdarowanego, niezależnie od tego, czy obdarowany w chwili zawierania umowy darowizny pozostawał w związku małżeńskim, chyba że darczyńca postanowi inaczej.
Zobacz również: Wniosek o tzw. rentę wdowią: wnioski ERR i ERWD – jak i kiedy złożyć? [INSTRUKCJA]
Gdy przedmiotem umowy darowizny jest nieruchomość, prawo użytkowania wieczystego lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, umowy te zawsze wymagają formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności.
Darczyńca może odwołać darowiznę, której jeszcze nie wykonał. Umowa darowizny stanowi gest dobrej woli darczyńcy. Dlatego też nie może dojść do sytuacji, że darczyńca w wyniku wykonania darowizny zostanie pokrzywdzony.
Darczyńca może odwołać darowiznę już wykonaną w przypadku, gdy obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Darczyńca nie może jednak odwołać darowizny po upływie roku od dnia, w którym dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego. Odwołanie darowizny nie jest możliwe, gdy darczyńca przebaczył obdarowanemu.
Zobacz również: Gdy wdzięczność zawodzi, czyli kiedy i jak można odwołać darowiznę? Krok po kroku wyjaśniają notariusze Izby Notarialnej we Wrocławiu.
Dożywocie a darowizna: różnice w skutkach podatkowych
Umowy darowizny i dożywocia wywołują różne skutki w sferze podatkowej. Umowa dożywocia jest opodatkowana 2% podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Natomiast umowa darowizny w ogóle nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Darowizny dokonywane w kręgu najbliższej rodziny (małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha) są całkowicie zwolnione z podatku od darowizn pod warunkiem terminowego zgłoszenia otrzymania darowizny właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, dodatkowo w przypadku darowizny pieniężnej udokumentowania jej otrzymania na rachunek płatniczy obdarowanego, inny rachunek obdarowanego w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej albo przekazem pocztowym. W przypadku dokonywania darowizny w formie aktu notarialnego notariusz dopełni wszelkich formalności w celu skorzystania ze zwolnienia od podatku.
W przeciwieństwie do darowizny osoba nabywająca nieruchomość umową dożywocia nie będzie musiała obawiać się konieczności zapłaty ewentualnego zachowku dla spadkobiercy.
Zobacz również: Spadki i darowizny: Nowe zasady, nowe korzyści! Rozliczaj podatek jak ekspert [5 przykładów]
Podobał Ci się ten artykuł? Prenumeruj Gazetę Senior i bądź na bieżąco z ważnymi tematami! Zajrzyj do sklepu „Gazety Senior” TUTAJ
Jeżeli interesują Cię prawne zagadnienia istotne dla seniorów, zapisz się do Newslettera Gazety Senior Zapisz się do Newslettera
Notariusze za jedno ze swoich zadań uznają edukowanie obywateli w zakresie dziedzin prawa i czynności notarialnych, które należą do ich kompetencji. W ramach podejmowanych działań edukacyjnych Krajowa Rada Notarialna wraz z izbami notarialnymi od 2010 r. prowadzi akcję pn. Dzień Otwarty Notariatu. Tego dnia notariusze w całym kraju bezpłatnie udzielają informacji prawnych. Od 2015 r. prowadzą akcję dedykowaną seniorom pn. Bezpłatny wykład notariusza na uniwersytecie trzeciego wieku. Od 2021 r. do katalogu działań podnoszących świadomość prawną najstarszych obywateli dołączył cykl artykułów pn. Masz do tego prawo, publikowanych na łamach "Gazety Senior".
- DOŻYWOCIE CZY DAROWIZNA? Porównanie dwóch umów dotyczących przekazania majątku - 6 maja, 2025
- PRAWA DZIADKÓW do kontaktów z wnukiem - 21 stycznia, 2025
- Testament ustny – wszystko, co warto wiedzieć o wyjątkowej formie ostatniej woli - 16 grudnia, 2024