Epopeja niemieckiej marki, czyli coś dla wrocławskich numizmatyków

Niemieckie banknoty 1900-1945 we wrocławskim Oddziale Okręgowym NBP

Udostępnianie przestrzeni sali operacyjnej wrocławskiego Oddziału Okręgowego NBP we Wrocławiu kolekcjonerom stało się już niemal tradycją. Tym razem swój zbiór banknotów niemieckich z lat 1900-1945 zaprezentował wiceprezes Stowarzyszenia Kolekcjonerów we Wrocławiu pan Jerzy Gołębiewski. 90 banknotów przenosi nas w arcyciekawe czasy. Przygody niemieckiej marki to prawdziwa epopeja. Od czasów pokoju i dobrobytu Wilhelma I, poprzez okres I wojny światowej, czasów powojennego kryzysu, hiperinflacji, aż do stworzenia silnej marki na tragedii II wojny światowej kończąc.

Hiperinflacja

Najciekawszym momentem tej podróży będą zapewne banknoty okresu jednej z pierwszych na świecie hiperinflacji. Do wybuchu I wojny światowej Niemcy przyzwyczaili się do bardzo stabilnego, silnego pieniądza. Wydatki wojenne spowodowały wzrost pieniędzy w obrocie, co oczywiście skończyło się wzrostem cen. Gwoździem do trumny okazały się jednak odszkodowania wojenne – 1352 miliardy marek w złocie. Aby zrzucić z siebie ciężar reparacji wojennych, Niemcy postanowiły doprowadzić do osłabienia swojego pieniądza tak, aby wierzyciele przyjęli do wiadomości, że ich żądania finansowe nie mogą zostać spełnione. Trzydzieści wytwórni papieru w całych Niemczech pracowało pełną parą dostarczając papier nie tylko do państwowych drukarni, ale również do setki prywatnych w Berlinie i okolicach. Pod koniec roku 1922 w obiegu było 1 280 miliardów marek. W lipcu 1923 roku było ich już 44 000 miliardów, w sierpniu 3 kwadryliony a w październiku 524 kwintyliony. Jak żyło się w tym czasie? Z kronik wiadomo, że w pewnej restauracji w Wiesbaden rachunek mógł podwoić się od rozpoczęcia do zakończenia posiłku.

Kres szaleństwu postawił Hjalmar Schatcht, nowy prezes Reichsbanku, który wprowadził markę rentową Rentenmark. Jej emisję zabezpieczała czteroprocentowa hipoteka na majątku narodowym. 30.04.1924 r. Rentenmarkę zastąpił nowy pieniądz niemiecki – Reichsmarka, podobnie jak Rentenmarka odpowiadająca bilionowi dawnych marek, a teoretycznie równa wartości 352,42 miligrama czystego złota, jak marka Wilhelma I. Reichsmarka zakończyła żywot wraz z upadkiem III Rzeszy a jej upadek poprzedziły banknoty emitowane na ziemiach okupowanych przez Niemcy w czasie II wojny światowej. Z tego okresu pochodzą również banknoty zastępcze wydawane żołnierzom Wermachtu oraz banknoty emitowane tylko dla Żydów przebywających w Getcie Łódzkim.

Wystawę można oglądać do połowy lutego, od poniedziałku do piątku, w godzinach 8.00-12.00, w sali operacyjnej Oddziału Okręgowego NBP przy ul. Ofiar Oświęcimskich 41/43 we Wrocławiu.

Tekst i zdjęcia: Piotr Toczyński