Karlsztejn, najważniejszy z czeskich zamków
Jest takie miejsce niedaleko czeskiej Pragi, gdzie koniecznie trzeba pojechać. Choćby tylko po to, by popatrzeć na pięknie posadowiony wśród zielonych wzgórz zamek Karlsztejn (cz. Karlštejn). Z Pragi to ledwie 30 kilometrów pociągiem.
Zamek
Schowany w żlebie między górami, wysoko nad wakacyjną miejscowością, otoczony obronnym murem, imponuje piękną średniowieczną sylwetką. Strzeliste gotyckie wieże cieszą oko z pobliskich wzgórz. Zamek w tym miejscu to pomysł Karola IV Luksemburskiego. Chciał mieć w pobliżu stolicy, w dość ukrytym miejscu, rezydencję do medytacji i przechowywania skarbów. Szczęśliwie się dla nas złożyło, że zamek cesarza Karola przetrwał do naszych czasów w tak świetnej kondycji, choć liczy sobie ponad 650 lat.
Historia zamku
Zamek Karlsztejn został założony w 1348 roku i zajmuje wyjątkową pozycję wśród czeskich zamków. Został zbudowany przez króla czeskiego i rzymskiego cesarza Karola IV jako miejsce przechowywania królewskich skarbów, zwłaszcza zbiorów świętych relikwii i imperialnych klejnotów koronacyjnych. Podobno cesarz osobiście nadzorował wykonanie prac dekoracyjnych, w tym zamkowych kaplic. Za datę ukończenia budowy zamku uważa się, rok 1365, kiedy była już gotowa kaplica św. Krzyża w Wielkiej Wieży.
Po 1480 roku zamek został zmodyfikowany w stylu późnogotyckim. W czasie renesansu także zmieniano wygląd. Podczas ostatniej rekonstrukcji z końca XIX wieku, prowadzonej przez arcybiskupa Josefa Mockera zamek zyskał obecny bardzo gotycki wygląd.
Imponujące jest schodkowe ułożenie poszczególnych budynków zamkowych. Z najniżej położonego podwórza przechodzimy schodami do kolejnych położonych coraz wyżej budynków, aż dochodzimy do monumentalnej Wielkiej Wieży.
Skarby
Chlubą zamkowej kolekcji jest kaplica Krzyża Świętego (kaple sv. Kříže) i obrazy tablicowe mistrza Tedoryka znajdujące się w Wielkiej Wieży. Ważne są średniowieczne freski i kolekcja kamieni ozdobnych, którymi zostały wyłożone ściany. Zobaczycie też sporo wyjątkowej jakości sprzętów w tym tron Karola IV. To także miejsce, gdzie można zobaczyć, jak wygląda słynna korona Karola. Na zamku zobaczycie replikę, ta właściwa jest niedostępna dla turystów, znajduje się w Pradze i jest prezentowana tylko w czasie najważniejszych uroczystości państwowych. Na zamku obowiązuje zakaz fotografowania. Warto zatem obejrzeć film dokumentalny www.youtube.com/watch?v=Cr9QQmRK9mE i zobaczyć, jak wyglądają wnętrza, jeszcze zanim pojedziecie do zamku.
Karol IV
Złota Praga, most Karola i uniwersytet to nie jedyne osiągnięcia tego władcy. O politycznych dokonaniach autora Złotej Bulli, cesarza rzymskiego, króla Czech, króla Królestwa Niemieckiego, margrabiego Moraw, hrabiego Luksemburga znajdziecie mnóstwo szczegółów w jego oficjalnych życiorysach. Poniżej przeczytacie o mniej nagłośnionych faktach z jego życia, a związanych z Polską.
Trochę historii
Pierwszy raz został ożeniony się w wieku 13 lat. Karol, jeszcze wtedy pod imieniem Wacław, pobierał nauki w Paryżu na dworze swojego wuja Filipa IV Pięknego. Tak tego, co to uznał templariuszy za heretyków i zagrabił ich skarby. Tam też poznał swoją przyszłą żonę.
Pierwsza żona
Był rok 1329, gdy dwunastoletnia Blanka de Valois ze znamienitego rodu Walezjuszy została poślubiona Karolowi. Karol, nie dość, że był synem Jana Luksemburskiego, to jeszcze był uczniem i protegowanym papieża Klemensa VI. Ten ślub to był raczej pro forma. Taki średniowieczny zwyczaj, by zapewnić potomkom z książęcych rodów właściwe relacje polityczne na przyszłość. W polityce Karol zaistniał w wieku 19 lat, przygotował pierwszy zjazd w Wyszehradzie, którego celem było rozstrzygnięcie przynależności państwowej Pomorza Gdańskiego i Kujaw oraz sporu między Janem Luksemburskim (ojcem Karola) i Kazimierzem Wielkim o koronę polską. Trzeba pamiętać, że Jan Luksemburski był tytularnym królem Polski, a Mazowsze było jego lennem, choć najeżdżali je Litwini. Tak to dość skomplikowane. To w Wyszehradzie Kazimierz III, zwany później Wielkim, wykupił od Jana Luksemburskiego tytuł króla Polski za 20 tysięcy kop groszy praskich, a umowy pilnował szwagier Kazimierza, król Węgier.
Zastawiona korona
Karol został świętym cesarzem rzymskim w 1346 roku. Siedzibą cesarstwa została Praga. Zaczęły powstawać słynne budowle. Wiadomo, inwestycje kosztują. Kto i w którym momencie podjął decyzję o zastawieniu średniowiecznej korony u bankiera Mojżesza ze Środy Śląskiej, nie wiadomo, faktem jest, że przeleżała w ukryciu do 1988 roku.
Istnieje hipoteza, że słynna średniowieczna korona ze Skarbu Średzkiego była własnością Blanki, pierwszej żony Karola. Bianka zmarła w 1348.
Druga żona
Kolejną żoną Karola była Anną Wittelsbach. Ślub odbył się w marcu 1349 a w sierpniu zmarła mu czternastoletnia córka Małgorzata, żona króla Polski i Węgier Ludwika. Czy to z powodu zarazy, która wtedy szalała w Europie, czy to z powodu połogu w zbyt młodym wieku? Raczej się nie dowiemy. Ze związku z Anną miał syna, który zmarł w wieku 2 lat. Anna umarła w lutym 1353. Jeszcze sporo nieszczęść spadnie jeszcze na tego władcę środkowej Europy.
Trzecia żona
27 maja 1353 Karol ożenił się po raz trzeci, tym razem z Anną Świdnicką. Ślub odbył się w Budzie na dworze Elżbiety, siostry Kazimierza Wielkiego. A po ślubie młoda para przyjechała do Świdnicy. To razem z Anną piastowskie księstwo świdnickie przeszło pod panowanie cesarza rzymskiego Karola IV, choć nie od razu. Anna Świdnicka została koronowana na królową czeską, królową rzymską, a w 1355 roku została cesarzową rzymską. Urodziła syna Wacława, następcę Karola, ale przy drugim połogu zmarła wraz z nienarodzonym synem. W Karlsztejnie, w rogu sali zobaczycie jej popiersie. Została pochowana w Pradze.
Czwarta żona
Kolejną żoną cesarza była wnuczka Kazimierza Wielkiego, Elżbieta Pomorska. Karol ożenił się po raz czwarty w 1363 roku. Ślub odbył się prawdopodobnie w Krakowie, a uczta weselna to ta słynna z przepychu uczta u Wieżynka, na którą zjechało tylu władców i książąt. Z tego związku miało urodzić się sześcioro dzieci, a te, które przeżyły choroby wieku dziecięcego, robiły kariery na dworach Europy. Zygmunt, syn Karola został cesarzem.
Skarb św. Wita
Jak przystało na średniowiecznego cesarza, najważniejszymi skarbami były relikwie świętych. Karol miał ich sporo, w pięknych relikwiarzach. Cierń z korony Chrystusa umieścił w koronie. Teraz relikwie są przechowywane jako skarb świętego Wita w praskiej katedrze. Cesarz wszystkie swoje skarby gromadził w Karlstejnie.
Udało się Czechom pomimo burzliwych losów uniknąć rozproszenia regaliów, a zgromadzone skarby ochronić dla budowania dumy i tożsamości narodowej. Możemy im tego pozazdrościć.
Zwiedzanie zamku odbywa się z przewodnikiem w zorganizowanych grupach. Są trzy trasy. Wszystkiego dowiecie się na stronie www.hrad-karlstejn.cz/cs. Trzeba pamiętać, że zamek cieszy się dużą popularnością, więc lepiej zarezerwować bilety wcześniej. Okolice zamku też są piękne, więc czas na pewno będzie przyjemnie spędzony, a pociągi z Pragi jeżdżą właściwie co pół godziny.
tekst, zdjęcia: Jerzy Dudzik
- We Wrocławiu „Miasto z piernika” i jarmark - 30 listopada, 2024
- Masowe wymieranie zwierząt - 27 października, 2024
- Gobeliny z Branic - 6 października, 2024