Pająk, czy może podłaźniczka

Tradycyjne drzewko wieszane u powały to podłaźniczka. Pająki wieszane z okazji świąt Bożego Narodzenia wymagały więcej zachodu.

kolorowy pająk

W czasach kiedy ludzie mieszkali w wiejskich chałupach, nikt nie szczędził czasu i trudu, by na święta przyozdobić pomieszkanie. Im bardziej wyrafinowana ozdoba, tym obficiej pomyślność powinna spłynąć w nowym roku.
Nie należy ryzykować, jak czas magiczny. Co to szkodzi Panu Bogu świeczka i temu drugiemu ogarek? Rajskie drzewko wieszane u powały w wiejskiej chałupie, w świętym kącie, tam, gdzie obrazki i gromnica, symbolizowało drzewo z ogrodów Edenu. Pytanie które, drzewo życia, czy może drzewo poznania dobra i zła. A z którego Ewa zerwała jabłko? Pamiętacie? Może dlatego podłaźniczka została zastąpiona formą pająka, a może było odwrotnie. Najpierw był kierec, a później padłaźniczka? A może jeszcze inaczej. Przecież wielu wiesza dzwonki wietrzne, zwane też łapaczami snów, które w formie, jako żywo, przypominają pająka. Przenikają się zwyczaje, kiedy ludzie więcej podróżują. Każdy sobie sam odpowie jak świętować i czym ozdabiać mieszkanie w czasie magicznym krótkich dni i długich nocy. Jedno pewne, choinka żywa czy plastikowa obwieszona bombkami to tradycja całkiem niedawna. Ma tak ze sto albo i mniej lat, podobnie jak ten Mikołaj w czerwonym kaftanie. I czy ten Santa rozpowszechniony przez dekoracje świąteczne w marketach to lepsza odmiana świętego Mikołaja?

Dla wielu będące w powszechnym użyciu jeszcze 100 lat temu słowa nie mają obecnie znaczenia. Oto kilka z nich:
-polepa — posadzka z gliny, na święta zwykle odnowiona
-powała — zwykle oznaczała strop z desek
-siestrzan — to belka podtrzymująca strop
-kierec, zwany też pająkiem — ozdoba wieszana u sufitu, u powały,
-diduch — snop stawiany w rogu izby na pomyślność
-pośnik — wigilijna wieczerza, ale też postna strawa
-dzieża — naczynie do rozczyniania mąki i wyrastania ciasta chlebowego
-kołacz — słodkie ciasto pieczone na wałku, czasami przywożone z jarmarku
-dwór — miejsce, gdzie mieszkał dziedzic.

W muzeach etnograficznych znajdziecie różne przedmioty, które pełniły ważne funkcje w czasie świąt.  Tutaj możecie poczytać o obrzędach w Polsce. Jednym z nich jest wypisywanie kredą na drzwiach K+M+B. Co oznacza? Znajdziesz tutaj. Teraz kiedy wiesz, sam wybierzesz jak pisać.

Tradycyjne potrawy stawiane na stole w czasie wigilii w zależności od regionu też bywały różne. Jedni uważają, że ma być 12, inni, że obowiązkowo nieparzysta liczba dań. Jedno pewne ma być różnorodnie, z lasu, z sadu, z wody, z pola. Groch z kapustą, czy pierogi z grzybami i kapustą, deser makowy, czy kutia, siemieniotka, czy zupa z migdałów. W różnych regionach zwyczaje trochę się różniły tak jak stroje i język. Natomiast telewizja wprowadziła całkiem nowe nawyki i teraz większość w czasie świat ogląda Mikołaja od Coca-Coli i Kevina. Takie mamy czasy. A więc co to jest ta tradycja?

Jerzy Dudzik