PRAWO: Kontakty dziadków z wnukami

Najczęściej kontakty dziadków z wnukami są dla obu stron źródłem wielu miłych przeżyć i wzruszających wspomnień na całe życie. Czasem jednak prawidłowe relacje bywają utrudnione ze względu na konflikty rodzinne.

Kontakty dziadków z wnukami mogą być ograniczone z wielu powodów. Przyczyną takich sytuacji najczęściej jest zaangażowanie dziadków w konflikcie małżeńskim po stronie jednego z rodziców lub innego rodzaju konflikty z rodzicami wnuków, np. krytykowanie ich metod wychowawczych. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (kro) stwarza możliwości prawnego uregulowania kontaktów dziadków z wnukami w przypadku braku zgody rodziców małoletnich. Zagadnienie wyjaśnia Genowefa Pietraszewska, sędzia rodzinny w stanie spoczynku, prowadząca zajęcia poświęcone edukacji prawnej w Centrum Inicjatyw Senioralnych w Poznaniu w ramach Poznańskiej Akademii Bezpieczeństwa.

Jak przebiega postępowanie?

Postępowanie toczy się w trybie nieprocesowym, przed sądem rodzinnym właściwym według miejsca zamieszkania dziecka. Należy złożyć wniosek z liczbą odpisów odpowiadającą liczbie uczestników, udokumentować pokrewieństwo np. przez dołączenie aktów USC. Od wniosku należna jest opłata stała w kwocie 40 zł.

Artykuł 113.6 kro wskazuje przesłanki uregulowania kontaktów małoletnich dzieci z osobami bliskimi (dotyczy także dziadków). Ustalając kontakty dziadków z wnukami i innymi osobami bliskimi, sąd w szczególności kieruje się wpływem tych kontaktów na dobro małoletniego. Zatem gdy nie pomogą próby przekonania rodziców do kontaktów czy mediacji, pozostaje tryb sądowy. Wtedy należy wykazać, że dotychczasowa relacja między dziadkami a wnukami była pozytywna, nacechowana bliskością oraz pozytywnie wpływała na ich dobro.

Zdarza się, że w czasie postępowania rozwodowego rodzice jednego z małżonków w czasie spotkań z wnukami próbują nastawiać je wrogo do drugiego rodzica, bo ten okazał się niewiernym małżonkiem. Znane są też sytuacje, gdy dziadkowie w czasie przeznaczonym na ich spotkanie z wnukami umożliwiali ten kontakt ojcu z sądowym zakazem kontaktów orzeczonym z powodu nieodpowiedniego zachowania wobec dzieci. Takie zachowania niewątpliwie naruszają dobro małoletnich. Tak więc kontakty w przypadku sądowego postępowania będą orzeczone przede wszystkim, jeśli miały miejsce już w okresie poprzedzającym konflikt, były nakierowane na dobro dzieci i satysfakcjonujące dla nich.

Interwencje dziadków

Ważne, by w sytuacji braku porozumienia z rodzicami czy rodzicem zabraniającym kontaktu dziadkowie potrafili zdobyć się na niezbędny dystans wobec np. sprawy rozwodowej i nie indukowali dziecku niechęci do drugiego rodzica, nie wyrażali negatywnych opinii na jego temat, nie komentowali przy dziecku metod wychowawczych. Bywa, że dziadkowie pozostają w sporze z obojgiem rodziców np. co do metod wychowawczych, ochrzczenia dziecka czy innych kwestii światopoglądowych, żywienia czy leczenia. Nawet jeśli nie akceptują postawy rodziców, nie powinni swojego stanowiska wyrażać przy wnukach czy postępować wbrew ich stanowisku. Należy bowiem pamiętać, że to rodzice są odpowiedzialni za wychowanie dzieci i to oni kierują ich postępowaniem.
Oczywiście nie dotyczy to sytuacji, gdy stosowane metody wychowawcze czy postawa rodziców noszą cechy przemocy lub ewidentnego zaniedbywania. W takich przypadkach należy zwrócić się o pomoc do odpowiednich instytucji – pomocy społecznej, policji, sądu rodzinnego. Jeśli występują inne wątpliwości co do prawidłowości postępowania rodziców wobec dziecka – zwracamy się do terenowego oddziału Komitetu Ochrony Praw Dziecka.

Najpierw mediacja

W sytuacji braku porozumienia z rodzicami dziecka warto przed wystąpieniem na drogę sądową skorzystać z mediacji. Listy mediatorów dostępne są w sądach lub na stronach internetowych centrów mediacyjnych. Mediacja dzięki możliwości przedstawienia swoich stanowisk w obecności osoby bezstronnej umożliwia w miarę bezkonfliktowe załatwienie problemu. Dobrowolne ustalenie sposobu kontaktów – jak wskazuje doświadczenie – ułatwia ich wykonywanie. Łatwiej przestrzegać bowiem ustaleń zaakceptowanych przez strony sporu niż narzuconych przez sąd.

Genowefa Pietraszewska

W następnym odcinku skoncentrujemy się na kwestiach związanych z ubezwłasnowolnieniem.

Przeczytaj również: Alimenty na rzecz byłego małżonka oraz Alimenty na wnuki i od dorosłych dzieci