„Czyja jest Bośnia?” Krótka historia kraju trzech narodów Andrzeja Krawczyka. FRAGMENT książki!

„Czyja jest Bośnia?” Krótka historia kraju trzech narodów Andrzeja Krawczyka. FRAGMENT książki!

Boszniacy – muzułmanie, Serbowie – prawosławni, Chorwaci – katolicy. Trzy narody i religie, jeden kraj.

Więcej aktualnych informacji znajdziesz na stronie głównej GazetaSenior.pl

„W Bośni wszystko jest bardziej:  góry i ludzie, i Bóg, i wojna” – mawiają mieszkańcy kraju w kształcie serca. Dziś Bośnia i Hercegowina to jedyne w Europie państwo federacyjne mające trzech prezydentów oraz miejscowości, w których meczet od kościoła jest rozdzielony jedynie przez wąską uliczkę. Jest to też kraj, w którym ślady krwawej wojny sprzed prawie 30 lat widać nie tylko po znakach przestrzegających przed terenem zaminowanym czy po podziurawionych kulami ścianach budynków, lecz także – a może przede wszystkim – w oczach jego mieszkańców. Wojenne rany być może nigdy się tam nie zabliźnią.

O autorze „Czyja jest Bośnia?”

Andrzej Krawczyk to historyk i dyplomata, który spędził w Bośni ponad pięć lat jako Ambasador RP. Jego książka przedstawia czytelnikom wyniki studiów nad skomplikowaną historią Jugosławii oraz Bośni i Hercegowiny, a także jest zapisem dziesiątek rozmów i doświadczeń z własnego życia w Sarajewie. To pozycja obowiązkowa dla każdego, kto kocha Bałkany i chce zrozumieć współczesną Europę.

Fragment książki „Czyja jest Bośnia?”

Jugosławia przyciągała uwagę politologów, historyków i analityków bieżących wydarzeń od czasu konfliktu z ZSRR w 1948 r. Duże zainteresowanie w latach 60. i 70. spowodował eksperyment z samorządem pracowniczym (ogłoszenie, że nadano samorządowi pracowniczemu uprawnienia zarządzania gospodarką). Na lewicy patrzono z nadzieją na eksperyment, wierząc, że przyniesie pozytywne wyniki i będzie godnym zastępstwem modelu sowieckiego, który przynosił ujmę lewicy. Prawica natomiast z równą nadzieją oczekiwała, że można będzie opisać fiasko tego modelu. Spór pozostał nierozstrzygnięty. Jugosławia jako premię za swoje rozejście się z blokiem sowieckim dostawała olbrzymie zastrzyki pomocowe – bądź w formie bezpośredniej pomocy finansowej lub materiałowej, bądź w formie kredytów albo zgody Europy Zachodniej na przyjęcie mas gastarbeiterów, co uratowało Jugosławię przed wybuchem społecznego rozgoryczenia setek tysięcy bezrobotnych (a swoją drogą, Niemcy, Austria czy Szwajcaria rozwiązywały problemy braku chętnych do wykonywania nisko opłacanych prac fizycznych). Kolejnym wielkim tematem, który przyciągnął uwagę świata, był rozpad państwa i wojna domowa, z masowymi zbrodniami wojennymi i czystkami etnicznymi. To, co się działo na terenie byłej Jugosławii, stało się wyzwaniem dla sumienia Europy i Europejczyków. Wydawało się, że po okropnościach II wojny światowej, Holokauście i masowych egzekucjach niemieckich Einsatzkommando na Ukrainie i Białorusi pewne zbrodnie nie mogą się już powtórzyć. A jednak zdarzyła się Srebrenica i to jedynie „500 km od Wiednia”, jak mówi popularne w Bośni powiedzenie!

Przez ponad dekadę koncentrowano się na analizie przyczyn rozpadu Jugosławii i słabościach państwa, które do tego doprowadziły. Po kilkunastu latach pojawił się nowy fenomen, który też doczekał się swojej literatury: „jugonostalgia”. Ciekawym wątkiem jest nurt analiz lewicowych (a może należy użyć słowa „lewackich”?), które nie mogą się pogodzić z oceną, że Jugosławia rozpadła się z powodu własnych wad, błędów czy nieracjonalnej konstrukcji. Autorzy tych opracowań starają się wykazać, że przyczyną rozpadu Jugosławii był rodzaj spisku z zewnątrz (bardzo często mają to być „siły imperialistyczne”, a czasem jedynie „uderzenie w pozycję Rosji w świecie”, której Serbowie byli najlepszymi sprzymierzeńcami). Sprawcami upadku Jugosławii według tych analiz mają być Stany Zjednoczone (USA) albo rosnące w potęgę wraz ze zjednoczeniem Niemcy. Nie jest zaskoczeniem, że takie interpretacje znajdują zwolenników wśród ludzi z aparatu władzy komunistycznej Jugosławii, którzy pod tym kątem często stylizują swoje wspomnienia lub opracowania. Generalnie wśród autorów pochodzących z terenu byłej Jugosławii popularne jest koncentrowanie się (z pewną dumą) na problemach odrębności Jugosławii wobec innych krajów komunistycznych i jej roli w świecie. Jugosławia opisywana jest jako centrum trzeciego – obok amerykańskiego i sowieckiego – bloku „państw niezaangażowanych”. Można zauważyć brak w literaturze prób opisu funkcjonowania państwa w „systemie Tity” i z tego względu nie jest wyraźnie nazwany jego dyktatorski i autorytarny charakter, okrucieństwo represji po 1945 r., a później wszechwładza i brutalność policji politycznej, nieracjonalność i niewydolność gospodarki, totalitarna kontrola nad obywatelem i rozbuchany do granic śmieszności kult Tity.

Refleksja nad byłą Jugosławią ma kilka cech charakterystycznych. Po pierwsze, w stosunkowo małym stopniu opiera się na tradycyjnej bazie poznania historycznego, czyli dokumentach. Te są w dużej mierze nieznane, choć mamy ciekawe wyjątki, jak publikacja w latach 2013–2015 dużej liczby dokumentów USA, często niegdyś tajnych, np. analizy Centralnej Agencji Wywiadowczej (CIA). Natomiast olbrzymia jest ilość relacji i wspomnień, jako efekt świadomej pracy różnych środowisk analityków, historyków, dziennikarzy, działaczy społecznych, polityków, a nawet feministek (zbieranie relacji zgwałconych kobiet). Odnotować trzeba, że zdecydowana większość tej pracy dokumentacyjnej została wykonana poza terenem byłej Jugosławii, głównie przez środowiska z USA i Kanady. Dysponujemy także bardzo ciekawymi i nietypowymi źródłami, a mianowicie materiałami Międzynarodowego Trybunału Karnego dla byłej Jugosławii (MTKJ). Obejmują one dokumentację przesłuchań setek osób, akty oskarżenia i wystąpienia obrończe oskarżonych oraz dziesiątki tysięcy stron analiz i opinii. Jak na razie źródła te wykorzystane są przez historyków zaledwie w stopniu śladowym.

Wydawnictwo Znak

Autopromocja Prenumerata indywidualna Gazety Senior

Kupuj bezpiecznie online bez wychodzenia z domu TUTAJ

Artykuł partnerski

Może Cię zaintersować:

Zdarzyło się w Watykanie. Nieznane historie zza spiżowej bramy. Magdalena Wolińska-Riedi

TRZEJ KRÓLOWIE Tajemnica Mędrców ze Wschodu. Odkrywa Roman Zając

 

 

 

Redakcja
CATEGORIES
Share This

Zapisz się do newslettera Gazety Senior!

To proste, aby otrzymywać nasz Newsletter, wypełnij trzy pola poniżej i kliknij „Zapisz mnie do Newslettera”. Usługa jest bezpłatna.


This will close in 0 seconds

Zamów prenumeratę!


This will close in 0 seconds