![Renta wdowia – obywatelski projekt ustawy [+50 proc. do emerytury, kryteria, limit]](https://www.gazetasenior.pl/wp-content/uploads/2023/06/AdobeStock_99854074.jpeg.webp)
Renta wdowia – obywatelski projekt ustawy [+50 proc. do emerytury, kryteria, limit]
Renta wdowia to inicjatywa Lewicy, która konsekwentnie domaga się wprowadzenia tego dodatkowego świadczenia dla osób owdowiałych. Przypominamy dziś materiał z wakacji, ponieważ obywatelski projekt ustawy złożony w lipcu nie traci na aktualności i nowy Sejm, jeśli będzie wola, może się nim zająć. Temat budzi duże zainteresowanie seniorów.
Więcej aktualnych informacji znajdziesz na stronie głównej GazetaSenior.pl
Spis Treści
Projekt renty wdowiej złożony w Sejmie [inicjatywa Nowej Lewicy]
6 lipca br. w Sejmie odbyło się pierwsze czytanie obywatelskiego projektu mającego na celu wprowadzenie renty wdowiej.
Projekt wpłynął do sejmu 11 kwietnia br. Został złożony przez pełnomocnika Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej „Renta Wdowia”, który zawiązał się na rzecz ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w celu wprowadzenia renty wdowiej.
Pod obywatelskim projektem ustawy o rencie wdowiej złożono 202 156 podpisów, które zostały zdeponowane wraz z projektem ustawy i uzasadnieniem do niej w aż 30 kartonach. Jak wyglądałaby renta wdowia, gdyby złożony projekt ustawy wszedł w życie?
Renta wdowia – projekt obywatelski
Autorzy projektu zaproponowali, aby w przypadku śmierci jednego z małżonków osoba owdowiała zachowała prawo do dwóch świadczeń w określonych proporcjach. Istniałaby możliwość wyboru w zależności od tego, który z wariantów byłby korzystniejszy dla wdowy lub wdowca.
Renta wdowia w złożonym projekcie byłaby limitowana i dodatkowe świadczenie nie mogłoby przekroczyć trzykrotności miesięcznej kwoty przeciętnej emerytury wypłacanej przez ZUS. Biorąc pod uwagę aktualne dane, maksymalna wysokość renty wdowiej wynosiłaby dziś 7 625,85 zł.
Zobacz również: Renta wdowia, emerytura stażowa, leki za 5 zł, bony etc. Postulaty na rzecz seniorów [Nowa Lewica]
Renta wdowia – dwa warianty
Renta rodzinna po zmarłym + 50 proc. własnej emerytury
Pierwszy wariant złożonego projektu ustawy zakłada, że osobie owdowiałej przysługiwałaby renta rodzinna po zmarłym małżonku powiększona o 50 proc. przysługującej jej własnej emerytury (np. emerytury z ZUS, emerytury rolniczej, emerytury wojskowej, emerytury policyjnej, świadczenia przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, wojskowej renty inwalidzkiej, policyjnej renty inwalidzkiej).
Własna emerytura + 50 proc. renty rodzinnej po zmarłym
Drugi wariant projektu ustawy zakłada natomiast, że osobie owdowiałej wypłaca się przysługującą jej emeryturę (np. emeryturę z ZUS, emeryturę rolniczą, emeryturę wojskową, emeryturę policyjną, świadczenie przedemerytalne, nauczycielskie świadczenia kompensacyjne, rentę z tytułu niezdolności do pracy, rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy, wojskową rentę inwalidzką albo policyjną rentę inwalidzką), powiększoną o 50 proc. renty rodzinnej po zmarłym małżonku.
Zobacz również: Wszystko, co musisz wiedzieć o 14 emeryturze 2023. Najważniejsze informacje w pigułce [Warunki, Terminy, Kwoty]
Społeczne poparcie projektu renty wdowiej
Komitet Inicjatywy Ustawodawczej „Renta Wdowia” powołuje się na społeczne poparcie dla wprowadzenia renty wdowiej, które uzasadnia 200 tys. Podpisów oraz wynikami badań, w których aż 70 proc. obywateli uważa to rozwiązanie za sprawiedliwe.
Uzasadnienie Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej „Renta Wdowia” do wniesionego projektu ustawy prezentujemy poniżej w całości.
Zobacz również: Renta wdowia – propozycje zmian w emeryturach dla wdów i wdowców [Lewica, PSL, PO i rząd]
Uzasadnienie Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej „Renta Wdowia”
Cel i potrzeba wydania ustawy, rzeczywisty stan w dziedzinie, która ma zostać unormowana
W obowiązującym stanie prawnym w przypadku zbiegu prawa do kilku świadczeń emerytalno-rentowych obowiązuje zasada wypłaty jednego świadczenia. Osoba uprawniona do kilku świadczeń musi dokonać wyboru, które świadczenie chce otrzymywać, a jeśli samodzielnie nie podejmie takiej decyzji, z mocy prawa właściwy organ będzie wypłacać jej świadczenie wyższe. Wyjątek od tej zasady przewiduje jedynie ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Zakłada ona, że w przypadku prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego oraz prawa do emerytury wypłaca się jedno świadczenie w całości, a drugie w połowie. W takiej sytuacji osoba pobierająca te świadczenia nie ma już jednak prawa osiągania dochodów ze źródeł podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu.
W wielu państwach Unii Europejskiej obowiązują odmienne reguły zbiegu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych. W większości z nich takie łączenie świadczeń, bez ograniczeń, jest dopuszczalne w systemie litewskim. W Czechach osoba uprawniona ma prawo do wyższego świadczenia w całości oraz do 50 proc. Drugiego świadczenia. W Niemczech prawo dopuszcza możliwość łączenia świadczeń, ale w przypadku gdy ich łączna wysokość przekracza ustalony limit, świadczenie obniża się o 40 proc. tego przekroczenia. Podobna zasada funkcjonuje także we Włoszech, gdzie obniżka wynosi 50 proc. świadczenia, ale kwota limitu, do którego nie następuje obniżenie świadczenia, jest ponad trzy razy wyższa niż w Niemczech.
Zobacz również: Emerytura do 5 tys. bez podatku [tabela] i dwie waloryzacje. Propozycje dla seniorów [Koalicja Obywatelska]
Obecnie obowiązujące reguły zbiegu prawa do kilku świadczeń emerytalno-rentowych są uznawane przez wielu świadczeniobiorców za niesprawiedliwe. Szczególne zastrzeżenia budzi fakt, że osoba, która przez wiele lat płaciła składki na swoje ubezpieczenie i nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, a następnie z powodu śmierci małżonka uzyskała także prawo do renty rodzinnej, musi wybierać między dwoma świadczeniami. Należy bowiem zwrócić uwagę, że między małżonkami istnieje trwała więź ekonomiczna, która stanowi element wspólnego pożycia. Przejawem tej więzi jest w szczególności prowadzenie przez małżonków wspólnego gospodarstwa domowego, obejmuje m.in. współfinansowanie bieżących kosztów z nim związanych (np. czynszu za mieszkanie, opłat za media, opłaty za usługi komunalne, należności publicznoprawnych czy zobowiązań prywatnoprawnych). Koszty te uzależnione są nie tylko od liczby domowników, ale także innych okoliczności, jak chociażby położenie i powierzchnia zajmowanego domu lub mieszkania czy liczba i charakter posiadanych urządzeń technicznych. Oznacz to w szczególności, że w przypadku śmierci jednego z małżonków, spadek bieżących kosztów związanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego nie następuje z reguły o połowę, ale w znacznie mniejszym stopniu. Obecnie obowiązujące prawa zbiegu do świadczeń emerytalno-rentowych, zakładając konieczność dokonania wyboru między własnym świadczeniem a rentą rodzinną po zmarłym małżonku, powodują więc wdowa lub wdowiec muszą pokryć z jednego świadczenia koszty prowadzenia gospodarstwa domowego, które dotychczas finansowane były z dwóch świadczeń. Taki stan rzeczy przekłada się na ograniczenie możliwości zaspokajania swoich potrzeb przez emerytów i rencistów oraz obniżenie jakości ich życia. Celem projektowanej ustawy jest rozwiązanie tego problemu z uwzględnieniem sytuacji finansów publicznych.
Zobacz również: Czy będą dodatkowe pieniądze dla wdów i wdowców? Wdowi dodatek do emerytury – 300 plus dla wdów i wdowców [DECYZJA]
Różnice między dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym
Projekt przewiduje wprowadzenie nowej reguły zbiegu prawa do nabytej z tytułu bycia wdową lub wdowcem renty rodzinnej, wojskowej renty rodzinnej, policyjnej renty rodzinnej lub renty rodzinnej z ubezpieczenia społecznego rolników z innymi świadczeniami emerytalno-rentowymi.
Zgodnie z projektem w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej z tytułu bycia wdową lub wdowcem, oraz do emerytury, emerytury rolniczej, emerytury wojskowej, emerytury policyjnej, świadczenia przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, wojskowej renty inwalidzkiej albo do policyjnej renty inwalidzkiej, osobie uprawnionej wypłacano by rentę wdowią w jednym z dwóch wariantów, zależnie od wyboru.
Zgodnie z projektem w razie zbiegu przysługującego z tytułu bycia wdową lub wdowcem prawa do renty rodzinnej, wojskowej renty rodzinnej, policyjnej renty rodzinnej lub renty rodzinnej z ubezpieczenia społecznego rolników, oraz do emerytury, emerytury rolniczej, emerytury wojskowej, emerytury policyjnej, świadczenia przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, wojskowej renty inwalidzkiej albo do policyjnej renty inwalidzkiej, osobie uprawnionej wypłaca się rentę wdowią w jednym z dwóch wariantów, zależnie od wyboru.
Pierwszy wariant zakłada, że osobie uprawnionej przysługuje renta rodzinna po zmarłym małżonku powiększona o 50 proc. przysługującej jej emerytury, emerytury rolniczej, emerytury wojskowej, emerytury policyjnej, świadczenia przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, wojskowej renty inwalidzkiej albo policyjnej renty inwalidzkiej. Drugi wariant zakłada natomiast, że osobie uprawnionej wypłaca się przysługującą emeryturę, emeryturę rolniczą, emeryturę wojskową, emeryturę policyjną, świadczenia przedemerytalne, nauczycielskie świadczenia kompensacyjne, rentę z tytułu niezdolności do pracy, rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy, wojskową rentę inwalidzką albo policyjną rentę inwalidzką, powiększono o 50 proc. Renty rodzinnej po zmarłym małżonku.
Celem projektu jest zapobieżenie ekonomicznej degradacji gospodarstw domowych emerytów i rencistów wskutek śmierci małżonka. Zjawisko to co do zasady nie występuje w przypadku osób pobierających najwyższe świadczenia emerytalno-rentowe. Z tych powodów projekt przewiduje maksymalną wysokość renty wdowiej.
Zgodnie z projektem bez względu na wysokość własnego świadczenia emerytalno-rentowego. Z tych powodów projekt przewiduje maksymalną wysokość renty wdowiej. Zgodnie z projektem bez względu na wysokość własnego świadczenia emerytalno-rentowego, które przysługuje wdowie lub wdowcowi, oraz renty rodzinnej po zmarłym małżonku, renta wdowia nie może przekroczyć trzykrotności miesięcznej kwoty przeciętnej emerytury wypłacanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ostatnio ogłoszonej przez Prezesa ZUS. Oznacza to, że w chwili wniesienia projektu wysokość renty wdowień nie mogłaby przekroczyć 7 625,85 zł.
Projekt zakłada, że to świadczeniobiorca musi dokonać wyboru, które świadczenie ma otrzymywać w całości, a które w 50 proc. Z tego powodu ustawa nakłada na organy rentowe (ZUS i KRUS) oraz emerytalne (obsługujące świadczenia dla żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy służb mundurowych) obowiązek poinformowania wszystkich świadczeniobiorców o nowych przepisach i wynikających z nich nowych możliwości.
W projekcie proponuje się stopniowe wdrażanie nowej reguły zbiegu praw do świadczeń emerytalno-rentowych. Mając na uwadze stan finansów publicznych, projektodawca proponuje osiągnięcie docelowego wskaźnika 50 proc. w kilku etapach, przyjmując w pierwszym półroczu obowiązywania ustawy wskaźnika 15 proc. I zwiększania go w drugim półroczu do 20 proc. Model docelowy zostałby osiągnięty dopiero w kolejnym roku obowiązywania ustawy.
W świetle projektu prawo do renty wdowiej przysługuje wszystkim osobom, które nabyły prawo do renty rodzinnej (wojskowej renty rodzinnej, policyjnej renty rodzinnej) i świadczeń emerytalno-rentowych pozostających z nią w zbiegu przed wejściem ustawy, oraz tym osobom, które nabędą je po wejściu w życie.
Projekt przewiduje, że prawo do renty wdowiej przysługuje od dnia nabywania prawa do pozostających w zbiegi świadczeń wymienionych w art. 95a ustawy zmienianej w art. 1, w art. 54a ustawy zmienianej w art. 2 oraz w art. 33a ustawy zmienianej w art.3, nie wcześniej jednak niż od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy i nie wcześniej, iż od dnia złożenia wniosku o ustalenie prawa do tych świadczeń i ich powiększenie zgodnie z art. 95a ustawy zmienianej w art.1, a art. 54a ustawy zmienianej w art. 2 oraz w art. 33A ustawy zmienianej w art.3, z zastrzeżeniem, że jeśli osoba uprawniona złoży do dnia 31 grudnia 2023 r. wniosek do organu rentowego lub emerytalnego o ustalenie prawa do świadczeń i ich powiększenie zgodnie z art. 95a ustawy zmienianej w art. 1, w art. 54a ustawy zmienianej w art. 2 oraz w art. 33a ustawy zmienianej w art.3, świadczenia te i ich powiększenie wypłaca się za okres od 1 lipca 2023 r.
Projekt przewiduje wejście w życie ustawy z dniem 1 lipca 2023 r.
Zobacz również: Kolejka do sanatorium 2023. Długość kolejki w poszczególnych województwach [PRZEGLĄD]
Przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne
Wejście w życie projektu wywoła pożądane skutki społeczne. Zwiększy ono bowiem możliwości zaspokojenia – za pomocą świadczeń pieniężnych z ubezpieczenie społecznego, ubezpieczenia społecznego rolników oraz zaopatrzenia emerytalno-rentowego żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy służb mundurowych – potrzeb ich beneficjentów. W rezultacie więc wzmocniona zostanie funkcja alimentacyjna tych świadczeń. Poprawie ulegnie sytuacja materialna osób, które wcześniej utraciły osobę najbliższą i część dochodów w gospodarstwie domowym. Z punktu widzenia gospodarczego spadek dochodów gospodarstwa domowego szczególnie odczuwalny ze względu na różnice koszty utrzymania: ceny żywności rosnące w tempie wyższym niż 15 proc. W skali roku, koszty energii i utrzymania mieszkania w tempie wyższym niż 50 proc. w skali roku. Proponowane rozwiązania stanowią wsparcie w ponoszeniu m.in. Stałych kosztów utrzymania. W ten sposób proponowana ustawa przyczyni się do ograniczenia poziomu wykluczenia osób starszych, zwłaszcza kobiet. Cechą charakterystyczną obecnego systemu emerytalnego jest niższa wysokość świadczeń dla kobiet ze względu na krótszy czas odprowadzania składek (w wyniku bezpłatnej opieki nad dziećmi i innymi osobami najbliższymi) oraz luki płacowej. Ze względu na wyższy wskaźnik przeciętnej długości życia to najczęściej kobiety w ostatnich latach życia znajdują się w wyjątkowo trudnej sytuacji finansowej. Proponowana ustawa ograniczy to negatywne zjawisko społeczne.
Z tych powodów można zakładać, że wejście w życie projektu ustawy przełoży się na wzrost zadowolenia obywateli z systemu zabezpieczenia społecznego oraz na postrzeganie obowiązujących reguł zbiegu prawa do świadczeń jako zgodnych z wymogami sprawiedliwości społecznej w większym stopniu niż dotychczas. Można bowiem przyjąć, skoro z przeprowadzonych badań wynika, że ponad 70 proc. Obywateli popiera wprowadzenie rozwiązań przewidzianych projektem ustawy (zob. Instytut Badań Rynkowych i Społecznych dla Centrum im. Ignacego Daszyńskiego, Przyszłość systemu emerytalnego i sprawiedliwe rozwiązania, Warszawa 2022) – w społecznym odczuciu uważane są one za sprawiedliwe.
Projekt nie wpłynie w istotny sposób na siły popytu i podaży na żadnym rynku ani nie będzie miał znaczenia dla warunków podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej. Wskazać jednak należy, że w porównaniu ze stanem obecnym wskutek wejścia w życie projektu zwiększą się możliwości nabywania dóbr i usług przez wdowy i wdowców. Zmianę tę należy jednak postrzegać nie tyle jako czynnik zwiększający na nie popyt, ile go utrzymujący. W założeniu bowiem wprowadzenie przewidzianych przez projekt praw zbiegu praw do świadczeń emerytalno-rentowych ma wyłączyć ograniczenie możliwości zaspokajania ich potrzeb występujące jako skutek śmierci współmałżonka.
Wejście w życie projektu spowoduje wzrost wydatków po stronie Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz budżetu państwa, w tym w szczególności w częściach budżetowych, w których przewidziane są wydatki na świadczenia z zaopatrzenia emerytalno-rentowego żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy służb mundurowych oraz na dotację z budżetu państwa do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, oraz do Funduszu Emerytalno-Rentowego. Ostrożne szacunki pozwalają przyjąć, że całościowe skutki finansowe wejścia w życie projektowanej ustawy zamkną się w kwocie 13 mld rocznie przy założeniu, że obowiązuje ona przez cały rok kalendarzowy. Poniesione wydatki zostaną częściowo zrekompensowane przez spadek wydatków na inne świadczenia, w tym w szczególności po stronie budżetów jednostek samorządu terytorialnego na świadczenia z pomocy społecznej.
Będziemy śledzić losy projektu ustawy o rencie wdowiej i inne propozycje wsparcia wdów i wdowców.
Jeżeli interesują Cię podobne informacje, zapisz się do Newslettera Gazety Senior Zapisz się do Newslettera
Zobacz również:
Renta wdowia – propozycje zmian w emeryturach dla wdów i wdowców [Lewica, PSL, PO i rząd]
Donosimy o najnowszych rozwiązaniach społecznych, ekonomicznych, zdrowotnych kierowanych do osób starszych. Informujemy o aktualnej sytuacji seniorów w Polsce. Sporo piszemy o zdrowiu seniorów i profilaktyce zdrowotnej. Obalamy mity dotyczące osób starszych. Edukujemy seniorów, korzystając z wiedzy i wskazówek ekspertów w danej dziedzinie.
- Wszystko, co musisz wiedzieć o grillowaniu [PORADNIK] - 26 kwietnia, 2024
- Targi Książki i Mediów VIVELO: ZE SPECJALNĄ STREFĄ DLA SENIORÓW [16-19 maja, PGE NARODOWY] - 24 kwietnia, 2024
- „Gazeta Senior” maj 2024 [05/2024]. Sprawdź, co w numerze? - 24 kwietnia, 2024